‘We houden de school nu met kunst- en vliegwerk draaiende, iedereen werkt het maximaal aantal dagen. Maar er hoeft maar íets te gebeuren of de boel ligt plat, alle rek is er nu wel uit.’
Tijdens de coaching sessies luchten onderwijsmensen vaak ook hun hart over het lerarentekort. Ze werken al een tijd een dagje meer dan ze eigenlijk zouden willen, wat dan thuis weer stress oplevert. ‘Maar ja, als ik het niet doe… Je wilt je kinderen en je collega’s toch ook niet in de kou laten staan? En voor de kwaliteit van het onderwijs is het funest. Mijn eigen kind heeft ¾ jaar les gehad van een invalleerkracht die de pabo nog niet afgemaakt had. Ik ben nu geregeld ’s avonds de letters aan het bijspijkeren. En dan was dit nog een leerkracht in opleiding. Laat staan wat er gebeurt als er mensen zonder diploma voor de klas gezet worden. Dat wil je toch niet?’
Op een andere school zijn zowel de schoolleider als de IB-er uitgevallen. De leerkrachten hebben aangeklopt bij hun bestuur over hoe nu verder. Ze hebben echter nog geen antwoord ontvangen, en de dagelijkse gang van zaken moet toch doorgang vinden. Dus hebben ze besloten niet langer af te wachten en het stuur in eigen hand te nemen. Een antwoordapparaat bij de telefoon en in de pauze en na schooltijd kijken of er nog urgente zaken zijn. Als je invalt voor een klas die niet de jouwe is je eisen niet te hoog stellen voor jezelf en de kinderen, maar vooral zorgen dat jullie samen plezier hebben. Zodat er weer wat licht en ruimte komt om adem te halen, zodat het –langer, hoe lang? - vol te houden is.
Een schoolleider vertelde over een presentatie die zij over haar school had voorbereid voor de onderwijsinspectie. Ter voorbereiding liet zij deze onder ander aan haar collega-directeuren zien, met de vraag er kritisch naar te kijken. Men was overwegend positief over de presentatie en de helderheid waarmee deze opgebouwd was. ‘Maar die slide over het lerarentekort moet er uit, dat lekt alleen maar energie.’
En dus werd de slide over het lerarentekort er uit gehaald.
Wat natuurlijk het probleem niet oplost. Was het maar zo eenvoudig.
Laat ik vooropstellen dat ik het snap. Je bezig houden met problemen die jij niet op kunt lossen en waarmee je dagelijks mee geconfronteerd wordt, is een energielek van jewelste. En de onderwijsinspecteur is ook niet gek, die weet heus wel dat kwaliteitseisen stellen heel lastig is als er geen gekwalificeerd personeel is om die kwaliteit te borgen.
En tegelijkertijd is toch een beetje alsof je grootse plannen presenteert om voetbalkampioen van het jaar te worden, maar verzuimt te vermelden dat de keeper ziek is en er geen vervanger is. En oh ja de spits loopt ook op zijn laatste benen, op het middenveld is er nog een plek oningevuld en ehm, de verdediging is ook niet compleet. Maar goed, dat terzijde. We gaan dus kampioen worden! Yes!
Ik ben van mening dat de problemen in het onderwijs juist zo groot en structureel hebben kunnen worden omdat we de problemen niet in het licht gezet hebben toen ze nog behapbaar waren. Nee, schouders eronder met z’n allen, een grote glimlach op je gezicht en door! Mensen moeten toch een positieve indruk krijgen van het werken in het onderwijs, anders wil straks niemand meer voor de klas. En dat is nu dus precies wat we bereikt hebben: Het takenpakket van leerkrachten is dusdanig uitgebreid dat de torenhoge verwachtingen de voeling met de realiteit verloren lijken te hebben.Dus wil vrijwel niemand meer voor de klas. De wal is het schip inmiddels aan het keren, maar als we de waarschuwingslampjes vanaf het begin serieus genomen hadden i.p.v. ze te negeren, was dit proces eenvoudiger geweest.
Een kritische blik ergens op werpen is relatief eenvoudig: Gooi maar op de grote hoop met vluchtige meningen over het onderwijs. Een ingewikkelder vraag is natuurlijk wat een oplossingsrichting zou kunnen zijn. Ik denk dat het enorm zou helpen om niet meer van elkaar te verwachten dat we alles met een grote glimlach op ons gezicht oplossen, maar dat we open en eerlijk tegen elkaar mogen zijn over onze zorgen en twijfels. ‘Ik voel me gefrustreerd omdat de invaller die ik geregeld had een vaste betrekking op een andere school heeft gekregen.’ ‘Ik ben bang dat als we nu onze fysieke en mentale grenzen niet respecteren, de hele school straks plat ligt’. ‘Ik ben verdrietig omdat ik de kinderen in mijn klas niet meer de tijd en aandacht kan geven die ze verdienen, omdat we continue andere klassen in onze groep aan het opvangen zijn.’ Gedeelde smart is immers halve smart.
Ok, zegt de kritische geest, en wat denk je dat zo’n klaagrondje oplevert? Die tijd kunnen we beter in praktische actie investeren. Ik ben nou eenmaal een doener.
Nou, de ervaring leert dat als mensen zich gezien en gehoord voelen, de veerkracht toeneemt. Een team niet meer uit eilandjes bestaat maar als een geoliede machine gaat functioneren. Wat energie oplevert die in positieve dingen gestopt kan worden. Dat de ruis afneemt waardoor de slagkracht toeneemt. En dat in deze gezamenlijkheid de creatieve oplossingen als door een soort wonderlijk masterbrein vanzelf boven komen drijven. Wat moed geeft om door te gaan.
Stil staan om vooruit te komen.
Delen om - energie en ideeën- te vermeerderen.
Licht schijnen op verborgen struikelstenen.
Meer weten over deze aanpak? Kijk op www.deonderwijstafel.nl